Onderzoek Ondergewicht

Actueel thema

Jaarlijks doen we wetenschappelijk onder-zoek rond een actueel thema. Voor 2023-2024 was dat Ondergewicht bij Kanker. Het onderzoek bestaat uit literatuurstudie, raadplegen diverse deskundigen, organiseren online sessies en zelfonderzoek.
Het onderzoeksteam Gezond leven met kanker is in 2023 gestart met het onderzoek Ondergewicht bij Kanker. Dit onderzoek wordt afgerond met een online sessie op 29 mei 2024 van 19-21 uur en een onderzoeksrapport dat wordt gepresenteerd tijdens de ledendag 8 juni 2024.

Doel onderzoek 

Het doel van dit onderzoek was om meer kennis en ervaringen over het thema “ondergewicht bij kanker” te verzamelen en te analyseren ten behoeve van zowel behandelaars als de patiënten. Ondergewicht bij Kanker is een veel voorkomende complexe aandoening die invloed heeft op het verloop en prognose van verschillende typen kanker en de behandeling.  Een groot deel van mensen met ondergewicht bij kanker voelt zich niet serieus genomen in het ervaren van de problematiek van ondergewicht in hun eigen context. Gewicht is een belangrijke factor die speelt bij mensen met kanker en deze heeft invloed op behandeling en prognose.

Onderzoeksaanpak

Het onderzoek bestaat uit verschillende onderdelen:
  • Literatuurverkenningen Ondergewicht en leefstijl. Per leefstijlpijler en de interactie tussen leefstijlpijlers is een literatuurverkenning gedaan en een artikel geschreven.
  • Uitzetten en analyseren van een vragenlijst voor interne en externe deskundigen, zoals diëtisten, leefstijl-artsen en (natuur)voedingsdeskun-digen.
  • Uitzetten en analyseren van een set vragenlijsten (per leefstijlpijler) voor hulpvragers via het platform Gezond Leven met Kanker.
  • Uitzetten vragenlijst onder patiënten van de NTTT artsen.
  • Online sessies over Ondergewicht en leefstijl waarin ervaringsdeskundigen, professionals en onderzoekers met elkaar in gesprek gaan. Van alle sessies zijn verslagen en video’s gemaakt. Daarnaast wordt een themasessie vaak voorafgegaan of gevolgd door een artikel of interview in Uitzicht (het magazine van de MMV).
  • Presenteren postersessie tijdens de  Citizen Science conferentie van 29 oktober tot 1 november 2023 bij de Universiteit Twente. 
  • Analyses vragenlijsten en literatuur. 
  • Verwerken van bevindingen in het onderzoeksrapport.
  • Afronden onderzoek in een online sessie op 29 mei 2024.
  • Presenteren onderzoeksrapport op 8 juni tijdens de ledendag.
  • Presenteren onderzoek Ondergewicht als voorbeeld van Context-Based Practice (CBP) tijdens het Weekend van de Wetenschap 6 oktober 2024.

Samenvatting

Het doel van dit onderzoek was om meer kennis en ervaringen over het thema “ondergewicht bij kanker” te verzamelen en te analyseren ten behoeve van zowel behandelaars als patiënten. Ondergewicht of plots gewichtsverlies bij Kanker is een veel voorkomende aandoening die complex kan zijn voor patiënten en behandelaars. Het heeft invloed op het verloop en de prognose van verschillende typen kanker en de behandeling. Een groot deel van mensen met ondergewicht bij kanker voelt zich niet serieus genomen in het ervaren van de problematiek van ondergewicht.

De onderzoeksmethodologie is de “Context-Based Practice methodologie”. In essentie gaat Context-Based Practice voor de MMV over de manier waarop de interactie tussen hulpvragers, zorgverleners, onderzoekers en samenleving de mogelijkheid (omgeving) voorbereidt zodat de zorgvrager vanuit eigen regie kan werken aan een optimale kwaliteit van leven en een gezond leven met kanker. In dit geval op het thema “ondergewicht bij kanker”. Dit is gedaan d.m.v. vragenlijsten over de invloed van leefstijlpijlers, een literatuurstudie en themasessies met patiënten, deelnemers en een breed scala aan zorgprofessionals en thema experts.

Een belangrijke uitkomst van het onderzoek is dat ondergewicht bij kanker integraal aangepakt moet worden. Het is per individu verschillend wat de oorzaak, context en oplossing is en vaak ook verschillend per type kanker en behandeling. Ondergewicht is een symptoom en niet een ziekte op zichzelf, maar het heeft een grote impact en is soms moeilijk te behandelen tijdens kanker. Er spelen veel verschillende factoren een rol en die bepalen tevens de diagnose en behandeling. Dit onderzoek laat zien dat leefstijl een grote rol speelt en waarom en hoe interventies op de leefstijlpijlers kunnen ondersteunen in het weer op gewicht komen.

Als we het literatuuronderzoek ‘Ondergewicht bij kanker’, vergelijken met de bevindingen van MMV-leden zien we een aantal belangrijke punten. Terwijl ondergewicht bij kanker een aanzienlijk percentage van de patiënten treft, toont de steekproef onder MMV-leden een lager aantal mensen met medisch ondergewicht. De impact van ondergewicht op kankerbehandeling en prognose is wetenschappelijk onderbouwd, waarbij ondergewicht vaak gepaard gaat met spieratrofie en cachexie, waardoor de diagnose en behandeling complexer worden. Er is ook aantoonbare invloed op de prognose van mensen met ondergewicht bij kanker. De studie benadrukt de belangrijke rol van leefstijlinterventies, zoals voeding, beweging, en rust en herstel, bij het tegengaan van ondergewicht bij kanker. Professionals wijzen op het belang van een integrale benadering, gericht op het individu, waarbij onderliggende oorzaken en doelstellingen worden meegenomen. Er wordt specifiek aandacht besteed aan de rol van laaggradige ontstekingen en interventies hierop om het lichaam in balans te brengen. Bij rust en herstel is het van belang dat er een goede balans is tussen inspanning en ontspanning, en er voldoende wordt geslapen. Bestaanszekerheid en verbinding (sociale relaties en support) zijn van invloed op het verkrijgen en behouden van een gezond gewicht bij kanker. Het verbeteren van het immuunsysteem en een gebalanceerd zenuwstelsel worden ook als een cruciaal doel gezien in de behandeling van ondergewicht. De deelnemers benoemen gezondheid, energie, spierkracht en fitheid als belangrijkste redenen voor het onderhouden van een gezond gewicht, met voeding en beweging als onderliggende interactieve factoren. Deze bevindingen benadrukken het belang van een holistische/integrale benadering bij het behandelen en voorkomen van ondergewicht bij kanker, waarbij individuele behoeften en gezondheidsdoelen centraal staan. Een gezond gewicht bij kanker draagt bij aan het herstel en heeft een positieve invloed op het effect van de behandeling.

De bevindingen benadrukken de complexiteit van het behoud van een gezond gewicht bij mensen met kanker en onderstrepen het belang van gepersonaliseerde benaderingen die rekening houden met individuele omstandigheden en behoeften. De aanbevelingen richten zich op 3 paden:

  • Ondergewicht bij kanker en de rol van voeding en andere leefstijlinterventies
  • Ondergewicht bij kanker vraagt om een integrale benadering
  • Ondergewicht bij kanker: een gezamenlijke zorg en verantwoordelijkheid

De onderzoeksresultaten kunnen in het vervolg verder worden ontwikkeld tot hulpmiddelen voor een integrale benadering bij ondergewicht bij kanker. Ook hebben we gezien dat er verschillen zijn in aanpak en diagnose per type kanker. Dit zal volgend jaar een centraal worden in onderzoek mmv.